اورژانس 115 یا EMS(Emergency Medical Services) به مجموعه خدمات فوریت‌های پزشکی اطلاق می‌گردد که درمان‌های اضطراری یا انتقال مصدوم در خارج از محیط بیمارستان صورت پذیرد که در ایران به نام فوریت‌های پزشکی شناخته می‌شود و زیر مجموعه مراکز اورژانس پیش بیمارستانی و مدیریت حوادث دانشگاه‌های علوم پزشکی می‌باشد. دسترسی به خدمات فوریت های پزشکی از طریق شماره امدادی 115 امکان‌پذیر می‌باشد.

کار اورژانس 115 چیست؟

وظیفه اورژانس پیش بیمارستانی رسیدگی به موارد فوریت‌های پزشکی و ارایه خدمات به مصدومین و بیماران اورژانسی است. در واقع، کار این مجموعه از صحنه حادثه یا بیماری آغاز شده و در مرکز درمانی به پایان می‌رسد.

به چه مواردی فوریت‌های پزشکی گفته می‌شود؟

بیماری‌ها و حوادث اورژانس به مواردی گفته می‌شود که در صورت عدم ارایه به موقع اقدامات امدادی - درمانی، منجر به صدمات عضوی، جانی و مشکلات روانی بیمار می شود.

اجزای یک واحد امدادی اورژانس پیش بیمارستانی 115 چیست؟

کارکنان تخصصی (کارکنان با تحصیلات دانشگاهی- مدارک تحصیلی پزشکی، فوریت‌های پزشکی، پرستاری و بیهوشی)

تجهیزات تخصصی اورژانس پیش بیمارستانی ازجمله وسایل ثابت‌سازی و انتقال بیمار، کیف احیا به همراه داروهای ضروری و وسایل مدیریت راه هوایی

وسیله نقلیه که بسته به محل ماموریت و نوع ماموریت متفاوت است )ون آمبولانس، اتوبوس آمبولانس، موتورلانس، قایق آمبولانس، اورژانس ریلی یا اورژانس هوایی(

واحد اعزام شده در محل حادثه با انجام معاینه اولیه و گرفتن شرح حال از بیمار، اقدامات اولیه از جمله باز کردن راه هوایی، کنترل خونریزی و ثابت‌سازی اندام شکسته را انجام می‌دهد در ادامه با کمک وسایل مخصوص حمل بیمار، مصدوم را به داخل آمبولانس انتقال داده و ضمن هماهنگی با اتاق فرمان برای تعیین مرکز درمانی پذیرنده بیمار، ادامه درمان بیمار را در داخل آمبولانس انجام خواهد داد. چنانچه تعداد مصدومین در محل حادثه بیش از یک مورد باشد و همگی نیاز به انتقال به مراکز درمانی داشته باشند، اولین واحد امدادی اعزام شده به محل، وظیفه بررسی همه مصدومین و انجام اقدامات اولیه برای آن‌ها را به عهده دارد. در واقع این واحد اعزامی وظیفه فرماندهی حادثه در زمینه سلامتی صحنه حادثه را برعهده داشته و به دسته‌بندی مصدومین از نظر اولویت رسیدگی و دریافت خدمات اورژانسی و انتقال می‌پردازد.

چگونه با برقراری تماس تلفنی از خدمات اورژانس استفاده کنید؟

وقتی با تلفن اورژانس (شماره115) تماس می‌گیرید، در مورد وضعیت فعلی بیمار و نوع حادثه از شما سوال می‌شود و شما باید با آرامش به تمامی سوالات پرستار تریاژ تلفنی پاسخ دهید، چرا که مرکز بر اساس همان سوال‌ها، برای فرد منابع و تجهیزات مناسب ارسال خواهد کرد و همچنین می‌تواند با ارایه آموزش‌های ساده تا زمان رسیدن آمبولانس به بهبود و وضعیت بیمار کمک نماید. اگر با چندین مصدوم مواجه شده‌اید، در درخواست خود به تعداد مصدومین و نوع آسیب آن‌ها اشاره کنید، این کار باعث افزایش سرعت عمل و دقت تصمیم‌گیری در کارکنان اتاق فرمان اورژانس خواهد بود. اگر در مورد موقعیت مکانی خود مطمئن نیستید، هراس به خود راه ندهید. سعی کنید از افراد محلی و اطرافیان، موقعیت جغرافیایی محل را جویا شوید.

در تماس با اتاق فرمان اورژانس سعی کنید خونسردی خود را حفظ کنید تا بتوانید تمام اطلاعات مورد نیاز را ارائه کنید.

اطلاعاتی که باید در اختیار اورژانس قرار دهید؟

جزییات زیر ضروری هستند:

  • شماره تلفن خودتان
  • آدرس و محل دقیق بیمار یا حادثه دیده
  • نوع و سنگینی مورد اورژانس را گزارش دهید، به عنوان مثال« در حادثه رانندگی دو خودرو، جاده مسدود شده و سه نفر در خودروها گیر افتاده‌اند»
  • تعداد، جنسیت و سن تقریبی مصدومان و هر چیزی که در مورد وضعیت آن‌ها می دانید را اعلام کنید؛ به عنوان مثال «مرد، پنجاه و چند ساله، مشکوک به حمله قلبی، ایست قلبی»
  • جزئیات هر نوع خطر مثل گاز، مواد سمی، صدمه خطوط نیرو یا وضع آب و هوا را نیز اعلام کنید.(مثلا جاده مه آلود یا یخ زده)

اقدامات افراد حاضر در صحنه تا رسیدن واحد امدادی اورژانس 115 چیست؟

بعد از برقراری تماس با شماره 115 و دادن شرح حال بیمار و آدرس محل حادثه، به موارد زیر توجه نموده و خود و دیگران را ملزم کنید تا آنها را رعایت کنند:

  1. سعی کنید آرامش خود را حفظ کنید و دیگران را نیز به آرامش و پرهیز از اقدام عجولانه تشویق نمایید.
  2. راه را برای رسیدن نیروهای امدادی به محل حادثه باز نگه دارید، چنانچه بازکردن مسیر نیاز به کمک نیروی پلیس دارد، حتما موارد را با پلیس 110 در میان بگذارید. در تصادف‌ها چنانچه محل حادثه در نقطه ای قرار دارد که هرلحظه امکان ورود خودروهای دیگر به محل حادثه و خطر برخورد با مصدومین و خودروی آ نها وجود دارد )بعد از پیچ یا نقاط کور(، در فاصله ای دورتر از محل حادثه، دیگر رانندگان را از وجود خطر در مسیر آگاه سازید.
  3. وسیله نقلیه خود را در محلی دورتر از محل حادثه پارک کنید.
  4. از جابه جا کردن مصدومینی که امکان صدمه به سر و گردن و ستون فقرات در آن ها وجود دارد، بپرهیزید. چنانچه محل حادثه احتمال آسیب بیشتر را برای مصدوم به همراه دارد مانند زمانی که خودرو آتش گرفته و یا در حال سقوط در پرتگاه است با رعایت احتیاط و با حداقل حرکت، مصدوم را از محل خارج سازید.
  5. چنانچه مصدوم در محل حادثه گیر افتاده، مانند شخصی که در اثر تصادف در خودرو خود حبس شده و درها باز نمی شود، حتما از نیروهای امداد نجات )در شهرها آت شنشانی و در جاده هلال احمر( تقاضای کمک نمایید و تا حد امکان از اقدام برای رهاسازی بیمار در شرایط عادی بپرهیزید.
  6. هرگز به بیمار و مصدومینی که هوشیاری آ نها کامل نیست آب و غذا ندهید زیرا به دلیل عدم هوشیاری کامل و ناتوانی در بلع، ممکن است آب و غذایی که به بیمار م یدهید، راه هوایی بیمار را ببندد و باعث خفگی وی شود.

در هنگام تماس با فوریت‌های پزشکی (115) چه مسائلی را باید رعایت کنید؟

  • حفظ خونسردی
  • پاسخ گویی به سوالات پزشکان و پرستاران 115 )در مورد سن، جنس و تعداد مصدومین، سابقه بیماری، نحو ه بروز حادثه(
  • دادن نشانی کامل و در صورت امکان نام یا شماره کوچه و خیابان )اگر در مورد موقعیت مکانی خود مطمئن نیستید، هراس به خود راه ندهید، سعی کنید از افراد محلی و اطرافیان موقعیت جغرافیایی محل را جویا شوید(.
  • به کار بستن توصیه های پزشکان و پرستاران 115 تا رسیدن تیم امدادی
  • دادن اطلاعات در خصوص خطرات موجود در محل حادثه مثل وجود مواد سمی، آسیب سیم های برق یا وضعیت آب و هوا )جاده مه آلود یا ی خزده(

فرآیند امدادخواهی و امدادرسانی

فرایند امدادخواهی و امدادرسانی از تماس با شماره 115 شروع شده و در مرحله تحویل بیمار به اولین مرکز درمانی پایان می‌پذیرد که به همین دلیل به آن، اورژانس پیش بیمارستانی گفته می‌شود. در واقع کار اورژانس پیش بیمارستانی از صحنه حادثه تا مرکز درمانی تعریف شده و بعد از رسیدن به اولین مرکز درمانی، بیمار یا مصدوم خود را به آنها تحویل می‌دهد. بر اساس نماد ستاره حیات، فرآیند امدادخواهی و امدادرسانی دارای شش مرحله به شرح زیر است:

  1. تماس با شماره 115 برای امداد خواهی: برای اینکه یک فرایند امداد خواهی شکل بگیرید باید افراد حاضر بر بالین بیمار یا مصدوم با شماره 115 تماس بگیرند. این شماره در سراسر کشور یکسان بوده و بر روی اتاق فرمان فوری تهای پزشکی زنگ می‌خورد.
  2. گرفتن شرح حال تلفنی: کارکنان اتاق فرمان شامل: پزشک، پرستار و اپراتور بی سیم است که در این بین کارشناسان پرستاری به تماس های امدادخواهی پاسخ می‌دهند. وظیفه این کارشناسان گرفتن شرح حال تلفنی از وضعیت بیمار است و در صورتی که شرح حال بیمار نشا ندهنده حالت فوریت های پزشکی باشد برای گرفتن آدرس محل حادثه و اعزام واحد امدادی اقدام می‌کنند. تذکر: چنانچه شرح حال ارایه شده مربوط به موارد فوریت های پزشکی باشد، پس از گرفتن آدرس دقیق، نزدیک ترین واحد امدادی به محل، از طریق بی سیم یا تلفن اعزام خواهد شد. در مواردی که وضعیت بیمار اورژانسی نباشد، با دادن اطلاعات لازم به تماس گیرنده، وی را برای انجام اقدامات لازم راهنمایی می‌کنند.
  3. اعزام نزدیک ترین واحد امدادی به محل حادثه: با توجه به پراکنده بودن واحدهای امدادی اورژانس پیش بیمارستانی در سطح شهرها و جاده ها، اتاق فرمان اورژانس ضمن تماس با نزدیک ترین واحد امدادی به محل حادثه، آ نها را برای انجام ماموریت فراخوان م یکند. این پراکندگی در جاد هها بر اساس فواصل و در شهرها بر اساس تعداد جمعیت تعریف شده است. در زمان اعزام واحد امدادی به محل حادثه، اطلاعات لازم در مورد آدرس و شرح حال مصدوم حادثه از طریق بی سیم در اختیار کارکنان قرار می‌گیرد و کلیه زمان ها )اعلام ماموریت، حرکت به محل، رسیدن به محل، حرکت از محل، رسیدن به مرکز درمانی( در اتاق فرمان توسط اپراتور بی سیم ثبت می شود. در اتاق فرمان، کلیه تماس های تلفنی و ب یسیمی از طریق سیستم ضبط مکالمات با درج تاریخ و زمان دقیق ثبت می شود. در اعزام واحد امدادی، انتخاب نوع واحد امدادی بر اساس نوع حادثه و دسترسی به محل حادثه و داشتن کمترین زمان رسیدن بر بالین بیمار است و ممکن است به صورت اعزام واحد آمبولانس، موتورلانس یا هلیکوپتر و حتی در موارد امداد دریایی، کشتی اورژانس باشد. یکی از مشکلات موجود در راه امدادرسانی به حوادث به خصوص حوادث جاده ای، وجود ترافیک در مسیر است که اغلب توسط افراد حاضر در صحنه که برای تماشای صحنه حادثه از سرعت خود کم کرد هاند یا حتی در محل توقف نموده اند به وجود می آید بهترین اقدام و کمک افراد حاضر درصحنه حادثه برای تسریع در فرایند امدادرسانی این است که راه را برای نیروهای امدادی باز کنند و خودروی خود را در نقطه ای دور از محل حادثه پارک نمایند. ضمن اینکه توقف ب یمورد در صحنه حادثه ممکن است به دلیل وجود خطرات ثانویه در ای نگونه صحن هها، باعث آسیب افراد دیگری غیر از مصدوم حادثه نیز بشد. افراد حاضر در صحنه حادثه باید به این نکته توجه داشته باشند که تا حد امکان از جابه جا کردن مصدوم تصادفی در صحنه حادثه خودداری کنند، زیرا هر نوع حرکت ناگهانی و جابه جا کردن مصدوم خطر آسیب به ستون فقرات و قطع نخاع را به همراه دارد.
  4. رسیدن واحد امدادی به محل و انجام اقدامات فوری در محل زمانی که واحد امدادی به محل حادثه رسید، ضمن رعایت ایمنی صحنه، اقدام به گرفتن شر ححال بیمار و انجام معاینه فوری می نماید. یک سری از مشکلات بیمار یا مصدوم حادثه در اولویت رسیدگی هستند مثل باز کردن راه هوایی و رفع انسداد آن و یا کنترل خونریزی که تکنسین های فوریت های پزشکی با تجهیزات و امکاناتی که در دسترس دارند برای رفع مشکلات بیمار اقدام خواهند کرد. برخی از مواردی که نیاز به اقدام فوری دارند و باید خدمات در صحنه حادثه به بیمار ارایه شود، عبارتند از: رفع انسداد راه هوایی، کنترل خونریزی، ثابت سازی اندام ها، احیای قلبی ریوی، رگ گیری و شروع مایع درمانی.
  5. انتقال بیمار به داخل آمبولانس و حرکت به سمت مرکز درمانی: پس از انجام اقدامات فوری، شرح حال بیمار از طریق تلفن یا بی‌سیم به اطلاع پزشک اتاق فرمان رسانده شده و پزشک در خصوص نوع مراقبت و داروهای مصرفی، کارکنان را راهنمایی می‌کند. تصمیم‌گیری در مورد این‌که بیمار به کدام مرکز درمانی انتقال داده شود برعهده اتاق فرمان است. ملاک‌های اتاق فرمان برای انتخاب نوع مرکز درمانی عبارتند از: -فاصله مرکز درمانی از محل حادثه -مشکل بیمار و وضعیت فعلی وی ازنظر بدحال بودن -نوع خدمات قابل ارایه در مرکز درمانی مورد نظر به طور مثال در بسیاری از موارد، بیمار به یک مرکز درمانی نزدیک است که در حال حاضر نوع خدمت لازم را ارایه نمی‌کند و یا تخت خالی در اورژانس ندارد که در این صورت، بیمار توسط واحد امدادی به مرکز درمانی دیگری که در اولویت قرار دارد، انتقال داده می‌شود. برای انتقال بیمار به داخل آمبولانس، ممکن است، وسایل و امکاناتی چون برانکارد آمبولانس، صندلی پله یا برانکارد برزنتی استفاده شود. البته در موارد ترومایی-وارد همراه با ضربه- ابتدا اندام‌های مصدوم با وسایل لازم مثل تخته پشتی بلند و یا انواع آتل، ثابت سازی شده و سپس به روش ایمن به داخل آمبولانس منتقل می‌شود. زمانی که بیمار به داخل آمبولانس انتقال داده شد، اقدامات تکمیلی از جمله معاینه کامل و گرفتن شرح حال تکمیلی انجام می شود. در مسیر انتقال بیمار به مرکز درمانی علایم حیاتی بیمار تحت نظر بوده و در صورت نیاز، اقدامات درمانی، تکمیلی مثل تجویز دارو و اکسیژن برای وی انجام می شود.
  6. تحویل بیمار به مرکز درمانی: زمانی که  واحد امدادی به مرکز درمانی رسید، بیمار یا مصدوم را به پزشک یا مسوول اورژانس با دادن شرح حال و پرکردن فرم گزارش ماموریت تحویل می‌دهد و در اینجا  ماموریت این واحد امدادی به پایان می‌رسد.